Lateralizacja jednorodna oznacza dominację czynności ruchowych jednej ze stron ciała i uznawana jest za model prawidłowy. U większości ludzi jest to prawa ręka, prawe oko i prawa noga. Nieprawidłowy model to lateralizacja nieustalona, szczególnie występująca po 6-7 roku życia. Charakteryzuje się brakiem dominacji określonej strony ciała, co wyraża się jako oburęczność, obuoczność. Ustalenie dominacji ręki i oka powinno nastąpić około siódmego roku życia, gdy podejmuje ono próby pisania.

Lateralizacja skrzyżowana to ustalona dominacja narządów ruchu i wzroku, lecz nie jest po tej samej stronie ciała, np. dominacja lewego oka, prawej ręki i lewej nogi oraz inne warianty). Występuje u około 30% osób w populacji i nie jest traktowana jako objaw patologii.

Opóźnienie rozwoju lateralizacji, tj. brak ręki dominującej, oburęczność, nie przesądza o diagnozie dysleksji. Może stanowić jeden z wielu objawów.

Decyzję co do wyboru ręki przez dziecko o zaburzonej lateralizacji podejmuje się po przebadaniu w poradni psychologiczno-pedagogicznej. W takich badaniach uwzględnia się szybkość, dokładność, precyzję, siłę wykonywania określonych czynności prawą i lewą ręką i porównuje z normami przewidzianymi dla wieku.

Dzieci o zaburzonej lateralizacji mogą prezentować objawy trudności w orientacji przestrzennej. Nieopanowane są przez dzieci pojęcia przestrzenne typu góra-dół, prawo-lewo, przód – tył, wyżej- niżej, przed-za, obok-między, na-nad-pod, początek- środek-koniec; skutkiem tego są trudności w rozumieniu stosunków przestrzennych zachodzących na płaszczyźnie, w przestrzeni oraz pomiędzy poszczególnymi elementami względem siebie. Przekłada się to nieprawidłową lub chwiejną orientację w schemacie własnego ciała i osób stojących naprzeciwko, kłopoty ze swobodnym poruszaniem się w przestrzeni zgodnie z instrukcją, zachowanie właściwego kierunku podczas czytania i pisania.

W przypadku dzieci z zaburzeniami lateralizacji ważne jest stosowanie ćwiczeń rozwijających prawidłową orientację przestrzenną, percepcję wzrokową, koordynację wzrokowo-ruchową, ćwiczeń usprawniających manualnie i grafomotorycznie.

Nauczycielka przedszkola